استخوان لگن با توجه به نقشی که به عنوان نقطه تکیه گاه و اتصال بدن ایفا می کند و هم چنین داشتن عروق خونی و رشته های عصبی فراوان از اهمیت زیادی برخوردار است. مفصلی که لگن را به پاها متصل می کند، مفصل لگن و ران نام دارد. شکستگی لگن و ران می تواند اختلالات حرکتی و درد های شدیدی برای بیمار به وجود آورد. در ادامه صحبت های دکتر میر منصور موذن جمشیدی _ متخصص ارتوپد و فلوشیپ فوق تخصص جراحی لگن و ران را درباره ی تعویض مفصل لگن ملاحظه می فرمایید.
آناتومی و ساختار استخوان لگن
لگن pelvic، علاوه بر نقشی که به عنوان تکیه گاه، نقطه اتصال و حرکت بدن به عهده دارد در نگهداری از اندام های گوارشی و تولید مثلی انسان نیز موثر و بسیار حائز اهمیت است و رشته های عصبی و عروق خونی فراوانی دارد. با توجه به جایگاه استخوان لگن، در واقع نیم تنه بالا را به اندام های تحتانی متصل می کند. استخوان لگن از بالا به ستون فقرات و از پایین به استخوان لگن متصل می شود. استخوان حلقوی شکل لگن در واقع از سه استخوان تشکیل شده است. دو استخوان بی نام به شکل قرینه ی یک دیگر در بخش جلویی با یک مفصل به هم متصل می شوند و بخشی از استخوان بی نام که استابولوم نام دارد به سر استخوان ران نزدیک شده و مفصل ران را تشکیل می دهند. برای کسب اطلاعات بیشتر در این باره می توانید به آناتومی لگن مراجعه نمایید.
تعویض مفصل لگنی در حقیقت جراحی است که بخش خراب شده ی حفره لگنی و سر فمور را با پرتز جایگزین می کند. در این عمل جراحی بخش های تخریب شده حفره لگنی را با کام و بخش های تخریب شده حفره ی رانی را با پروتزی به نام استم فمورال جایگزین می کنند.
این ترکیب از یک بخش فلزی و یک بخش پلاستیکی تشکیل می شود و مجموع حرکت پلاستیک و فلز باعث می شود که حرکت مفصل لگن بدون بروز درد در بیمار صورت پذیرد.
جراحی تعویض مفصل لگن چیست؟
زمانی که مفصل لگن به دلیل بیماریهایی مانند آرتریت دچار آسیب شود جراحی تعویض مفصل ران به عنوان آخرین راهکار جهت درمان دردهای این ناحیه توصیه میشود. در طی روش های تعویض مفصل لگن، مفصل ران برداشته میشود و با یک مفصل مصنوعی که ممکن است از جنس فلز و یا پلاستیک باشد جایگزین میشود. پس از جراحی راه رفتن آسانتر خواهد شد و دردهای شدید پیش از جراحی از بین میرود.
دلایل انجام جراحی تعویض مفصل لگن
مفصل ران یک مفصل بزرگ و پیچیده است که اغلب در اثر ورزش، تصادفات و روند پیری آسیب میبیند. علاوه بر این، شرایطی مانند شکستگی استخوان لگن، آرتروز لگن و بورسیت لگن ممکن است باعث درد مزمن در این ناحیه شود. هدف از جراحی تعویض مفصل لگن بهبود تحرک و کیفیت زندگی بیماران با کاهش درد مفاصل و بازیابی عملکرد مفصل است.
دکتر میرمنصور موذن جمشیدی تخصص ویژه ایی در تعویض جزئی و کامل مفصل لگن، بازسازی سطح مفصل ران و … دارند. ایشان تعویض مفصل ران را برای اصلاح مفصل آسیب دیده با کمک جایگزینی آن با مفصل مصنوعی که از فلز و پلاستیک ساخته شده است، انجام میدهند. این جراحی می تواند درد را تسکین دهد و حتی دامنه حرکتی لگن را بازیابی کند
درمان های غیر جراحی درد لگن
دکتر موذن جمشیدی همیشه پیش از انجام جراحی از گزینه های درمانی غیر تهاجمی برای درمان این عارضه استفاده می کنند، این موارد شامل:.
- استفاده از داروهای ضد التهاب و سایر داروها
- فیزیوتراپی
- تزریق در داخل یا اطراف مفصل لگن
- کاهش وزن
- استفاده از عصا یا واکر
- پرهیز از فعالیت های پر خطر
جراحی تعویض مفصل لگن در صورتی که هیچ کدام از موارد بالا مشکل بیمار را درمان نکند، پیشنهاد میشود.
چه بیماری هایی به تعویض مفصل لگن احتیاج دارند؟
هر بیماری ای که غضروف مفصل لگن را از بین ببرد و سبب شود که بیمار حین حرکت درد شدیدی را متحمل شود. نیاز به جراحی تعویض مفصل لگن دارد. موارد زیر می توانند سبب بروز این بیماری و لزوم جراحی تعویض مفصل لگن شوند:
بیماری هایی مانند شکستگی مفصل ران
شکستگی مفصل ران ممکن است با افزایش سن بر اثر فشار های ناشی از حوادث و تصادف ها ایجاد شود. مقاومت استخوان ها و مفصل های اسکلت بدن انسان به عوامل مختلفی بستگی دارد که سن و میزان جذب کلسیم در تعیین میزان این مقاومت نقش مهمی دارد.
در رفتگی مادرزادی مفصل ران
در رفتگی مادرزادی مفصل ران یا DDH بیماری ای مادر زادی است، که استخوان ران جنین، درون استابولوم لگن به طور کامل و طبیعی قرار نگرفته است و باعث اختلالات حرکتی بیمار می شود. این بیماری بسته به نوع و شدت آن با جراحی قابل درمان است.
سیاه شدن سر استخوان ران
سیاه شدن سر استخوان ران در بسیاری از موارد به دلیل مصرف داروهایی مانند قرص چاقی که دارای مقادیری از کورتون هستند، ایجاد می شود و با جراحی هایی از قبیل تخلیه سر استخوان ران قابل درمان هستند و پس از بهبودی کامل آثار درد تا حد زیادی کاهش می یابد. و در صورت آسیب شدید نیاز به انجام جراحی تعویض مفصل لگن به تشخیص پزشک صورت می گیرد.
روماتیسم ها
روماتیسم ها در گروه بیماری های خود ایمنی قرار دارند. که بافت همبند، استخو ان ها و مفصل ها را هدف قرار می دهند و با ایجاد تورم و خشک شدن آن ها درد های شدیدی را برای بیمار ایجاد می کند. در صورتی که روماتیسم باعث آسیب به مفصل ران و لگن شود، جراحی تعویض مفصل می تواند به بهبود بیمار و تسکین درد او کمک زیادی کند.
میزان موفقیت جراحی تعویض مفصل ران
نکته ی بسیار مهمی که وجود دارد این است که در چند سال اخیر با پیشرفتی که در تکنیک های تولید پروتز و روش های نوین جایگذاری آن ها به وجود آمده، سبب افزایش قابل توجهی در ماندگاری و طول عمر پروتز ها شده است.
بر اساس آخرین مقالات برای پروتز های درون بدن انسان ها عمر تقریبی ۲۵ تا ۳۰ ساله را تخمین می زنند. یعنی ۹۰ تا ۹۵ درصد از افرادی که تحت جراحی تعویض مفصل لگن قرار می گیرند بین ۲۵ تا ۳۰ سال پروتز در بدن آن ها ماندگاری دارد.
به شرطی که از پروتز ها با جنس و کیفیت مناسب و تکنیک مناسب جراحی توسط پزشکی که مهارت و تجربه کافی برای انجام جراحی را دارد انجام شود. نکته ی لازم به ذکر دیگر این است که با این تکنیک ها و پیشرفت های جدید هیچ محدودیت سنی برای تعویض مفصل وجود ندارد و در حال حاضر طیف سنی بیماران از ۱۴ سال تا ۱۰۵ سال گزارش شده است.
بنابراین نکته حائز اهمیت این است که بیماران ترس و نگرانی ای برای انجام جراحی تعویض مفصل لگن نداشته باشند و به موقع به پزشک متخصص ارتوپد مراجعه نمایند تا ضمن تسکین زودتر درد و جلوگیری از رنج آن، اختلالات حرکتی مانند لنگ زدن یا اختلاف طول اندام آن ها به ستون فقرات آسیب جدی وارد نکند.
انواع مفصل لگن
در میان انواع مختلف مفصل لگن، تشخیص مفصل لگن مناسب برای بیمار، توسط پزشک انجام می شود. مفصل لگن مناسب بر اساس متغیر هایی مانند سن بیمار، میزان فعالیت روزانه بیمار، کیفیت استخوان ها و میزان تخریب مفصل لگن انتخاب می شود. مفصل ران و لگن اصطلاحا از نوع مفصل گوی و کاسه است زیرا سر استخوان ران درون کاسه ای به نام استابولوم قرار می گیرد. پروتز های جایگزین نیز بر همین اساس ساخته شده اند.
در مورد درمان بورسیت لگن در تهران بیشتر بدانید.
نحوه جراحی مفصل لگن
در این بخش به شرح مراحل جراحی تعویض مفصل لگن می پردازیم.
راه جبران خونریزی حین جراحی تعویض مفصل لگن
جراحی تعویض مفصل لگن در اتاق عمل بیمارستان انجام می شود. و هم چون دیگر جراحی ها نیاز است که بیمار بیهوش شود. برای افرادی که بیماری های زمینه ای دارند و ممکن است حین عمل به دلیل خونریزی ناشی از جراحی آسیب جدی ببینند، پیش از جراحی مقداری خون برای تزریق حین عمل آماده می کنند که در صورت نیاز بیمار به او تزریق می شود. خونریزی در جراحی تعویض مفصل لگن قابل تخمین نیست و در موارد حاد می تواند به چند لیتر نیز برسد. اگر بیمار مبتلا به بیماری های زمینه ای نباشد مدتی قبل از جراحی مقداری خون از بیمار گرفته و ذخیره می شود تا در صورت نیاز حین جراحی، تزریق شود.
بیهوشی برای جراحی تعویض مفصل
به طور معمول برای انجام جراحی های تهاجمی تکنیسین بیهوشی اتاق عمل با بیهوش کردن بیمار پیش از جراحی به پیشبرد صحیح جراحی کمک می کند و باعث می شود بیمار حین جراحی دردی را احساس نکند. بیهوشی بیمار از طریق تزریق داروهای بیهوشی یا استنشاق آن ها صورت می گیرد. پزشک متخصص بیهوشی با توجه به وضعیت عمومی بیمار و روش جراحی مد نظر بهترین متخصص ارتوپد ممکن است از بیهوشی موضعی یعنی تزریق داروی بیهوشی به ستون فقرات و بی حسی موقت برای جراحی استفاده کند.
کنترل فشار خون بیمار حین جراحی
فشار خون بیمار اهمیت زیادی در انواع جراحی های پزشکی دارد و جراحی تعویض مفصل لگن نیز از این قاعده مستثنی نیست و با اندازه گیری مداوم فشار خون بیمار از طریق تزریق سرم و خون وضعیت بدن بیمار را ثابت حفظ می کنند تا سطح هوشیاری افت نکند.
روند جراحی تعویض مفصل لگن
پس از بیهوشی بیمار، پوست شکافته می شود و با دقت بالا جهت کاهش آسیب رسانی به بافت ها دسترسی به مفصل لگن و ران برای جراح فراهم می شود. در این شرایط پزشک بخش تخریب شده ی مفصل را جدا می کند و پروتز جایگزین آن می شود. و با توجه به نوع پروتز لگن که می تواند سیمانی یا غیر سیمانی باشد مراحل به شرح زیر ادامه می یابد.
پروتز لگن سیمانی
همه مفصل های مصنوعی بر اساس ساختار مفصل ران و لگن از دو بخش اصلی تشکیل شده است. بخشی از جنس پلاستیک و به شکل کاسه ای است که درون استابولوم قرار می گیرد و بخش دیگر از جنس فلز بوده و به جای سر تخریب شده ی استخوان ران قرار می گیرد و از سمت دیگر به آن متصل می شود. در پروتز های سیمانی اتصال پروتز به استخوان ها از طریق چسب خاصی که اصطلاحا به آن سیمان ارتوپدی گفته می شود، انجام می گیرد.
پروتز لگن غیر سیمانی
در پروتز های غیرسیمانی لگن، سر کاسه ای از جنس پلاستیک درون بخش کاسه ای شکل دیگری از جنس فلز قرار می گیرد که با فلز کاری مخصوص به استخوان ها متصل می گردد.
در پایان جراحی تعویض مفصل لگن خون های حاصل از خونریزی حین جراحی را برای جلوگیری از عفونت از بدن بیمار خارج می کنند. و چندین ساعت پس از جراحی، هوشیاری و فشار خون بیمار جهت اطمینان از بازگشت به وضعیت طبیعی بدن تحت نظر قرار می گیرد.
نکات بعد از جراحی تعویض مفصل لگن
پس از جراحی تعویض مفصل لگن حدود 4 تا 6 روز باید در بیمارستان بستری باشید. در طی این مدت باید در تخت خود باقی بمانید، یک بالشتک جهت ثابت ماندن مفصل جدید در میان پاهای شما قرار داده خواهد شد. جهت تخلیه ادرار به شما سوند وصل خواهد شد تا نیازی به حرکت نداشته باشید. فیزیوتراپی از روز پس از جراحی آغاز خواهد شد و پس از چند روز میتوانید با واکر راه بروید. جلسات فیزیوتراپی به مدت چند ماه ممکن است ادامه داشته باشد تا توانایی راه رفتن خود را به طور کامل به دست بیاورید.
نکاتی که پس از جراحی تعویض مفصل لگن باید رعایت نمائید:
- · 6 الی 12 ماه پس از جراحی تعویض مفصل لگن باید از چرخش پاها خودداری نمائید. هرگونه چرخش پا به سمت داخل و یا خارج ممنوع میباشد.
- چه در حالت ایستاده و چه در حالت نشسته بیش از 90 درجه نباید خم شوید.
- تمام تمرینات و نکاتی که فیزیوتراپ به شما اعلام مینماید را باید به طور کامل اجرا نمائید.
- حتی پس از بهبودی کامل باید از انجام ورزشهای سنگین و یا فعالیتهای شدید خودداری نمائید. مفصل جایگزین فقط برای انجام فعالیتهای روزمره و سبک طراحی شده است.
- سعی کنید بالا رفتن از پله را تا جایی که امکان دارد کاهش دهید. در صورتی که منزل شما پله دارد روزی فقط یک الی 2 بار مجاز به استفاده از پله میباشید.
- هنگام نشستم روی صندلی صاف بنشینید و کمر خود را خم نکنید.
- هرگونه مانعی را که ممکن است منجر به افتادن شما شود بردارید.
- از توالت فرنگی با صندلی مرتفع استفاده نمائید تا ناحیه باسن شما بیش از حد خم نشود.
- از انجام رابطه جنسی تا زمان بهبودی کامل خودداری نمائید.
در ادامه می توانید ویدیو مربوط به صحبت های آقای دکتر جمشیدی در مورد مراقبت از زخم بعد از جراحی تعویض مفصل را مشاهد کنید.
در صورتی که مراقبت های لازم بعد از تعویض مفصل لگن را به خوبی رعایت نکنید ممکن است مفصلی که به تازگی جایگزین شده است در برود و نیاز به جراحی مجدد جهت جایگذاری مفصل در رفته شود.
عوارض پس از جراحی تعویض مفصل لگن
جراحی تعویض مغصل لگن جراحی پیچیدهای است، هر ساله روشهای مختلفی جهت بهبود روشهای جراحی ابداع میشود اما با توجه منطقهی تحت درمان همواره احتمال بروز عوارض جانبی پس از جراحی وجود دارد، برخی از این عوارض عبارتند از:
- لخته شدن خون پس از جراحی به دلیل بیتحرکی بیمار برای مدت طولانی
- عفونت و خونریزی
- عدم تساوی در طول پاها پس از جراحی
- احتمال در رفتگی مفصل لگن
- بی حسی اعصاب ناحیهای به دلیل تورم و آسیب وارد شده هنگام جراحی
- عفونی شدن مفصل جایگزین شده
خلاصه مطلب
اسکلت استخوانی بدن از بخش های مختلفی تشکیل شده است و یکی از قسمت های تاثیر گذار در آن استخوان لگن است که در محل مفصل ها به استخوان ران متصل شده است. با جراحی تعویض مفصل لگن می توان بخش زیادی از این آسیب ها را درمان کرد. سوالات خود را می توانید در بخش دیدگاه این مقاله از دکتر میرمنصور موذن جمشیدی بپرسید.
سوالات متداول
گفتید که اگه روماتیسم باعث آسیب به مفصل ران و لگن بشه جراحی خوبه. یعنی اگه خیلی پیشرفته نکرده باشه بدون جراحی هم قابل بهبوده؟
سلام به شما
بله اگر اسیب خفیف باشد درمان غیر جراحی مفید است
سلام. ممنون از توضیحات کاملتون. یه سوال داشتم: اگر نیاز به عمل باشه، دوره نقاهت بعد از عمل چند وقته؟
سلام به شما
بستگی به نوع جراحی دارد.
با سلام و احترام اگر بیمار کاندید تعویض مفصل لگن در هر دو پا باشد آیا تعویض در یک مرحله عمل جراحی انجام می شود یا در دو مرحله متفاوت؟ (یعنی در هر عمل یک مفصل)
سن بیمار حدود 70 و جنسیت وی مذکر است دارای دیابت نوع 2 و با دارو تحت کنترل می باشد
با تشکر
با سلام، اگر پیچیده نباشد و شرایط نرمال باشد، می شود در یک جلسه عمل کرد.
سلام آقای دکتر جمشیدی ، سن۳۵, قد۱۵۲ ، وزن ۴۳, عمل قلب باز انجام دادم سال 82 که ی سوراخ تو بطن چپ بود ، ۲۲ سال میشه رماتیسم مفصلی گرفتم ولی فکر کنم ده سال میشه قرصی نمیخورهم، مفصل پای چپم کامل از بین رفته و پای راستم در حال تخریه یک ساله، شرایط من برای عمل جفت پاهام چطوریه؟ ممنون
برای مشاوره با شماره 09903168492 تماس بگیرید
سلام آقای دکتر جمشیدی ، به نظرتون برای من مفصل از جنس سیمانی یا غیر سیمانی یا جنسی دیگه کدوم مناسبه؟
برای مشاوره با شماره 09903168492 تماس بگیرید
سلام دکتر عزیز خسته نباشین من پای راستمو ۳ماهه تعویض مفصل لگن کردم پای چپمم ۴۷روز پس از عمل اولیه الان پای راستم که سه ماه از عمل میکذره بعد یک ماه و نیم درد گرفته(همون جایی ک میله را در استخوان قرار دادن درد )آیا طبیعیه دلیلش چی میتونه باشه ؟؟؟؟موقع راه رفتن درد کمتر میشه …. و اینکه آیا بعد دو ماه میتونم هر دو عصارو بردارم و راه برم ؟آزمایشی راه رفتم میلنگم و فشار رو استخونامه درد ندارم ولی میلنگم و فشار رو استخونامو احساس میکنم …. جراحم دکتر علیرضا منافی بودن بیمارستان آتیه